TSK, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının işleyişinde disiplin ve hiyerarşi önemli bir yer tuttuğundan, ilgili mevzuatta "disiplinsizlik" olarak tanımlanan eylemler, uzman erbaşın sözleşmenin feshedilmesi için ciddi bir gerekçe olarak düzenlenmiştir. Disiplinsizlik nedeniyle yapılan fesih, personelin "kusurlu" sayıldığı bir fesih türüdür. Fesihin kusurlu olması, personelin sözleşme bitiminde yararlanacağı özlük haklarını olumsuz etkilemektedir. Bu yazımızda, uzman erbaşlar açısından disiplinsizlik nedeniyle sözleşme fesih şartlarını, yapılan işlemleri ve personelin haklarını detaylıca inceleyeceğiz.
“Disiplinsizlik” Fesih Gerekçesinin Oluşmasında Etkili Olan Hususlar Nelerdir?Disiplinsizlik nedeniyle sözleşme feshi iki durumda gerçekleşmektedir. Birincisi uzman erbaşın disiplinsizliği alışkanlık haline getirmesi, ikincisi ise uzman erbaşın, tabi olduğu disiplin kanununa göre kurumdan ayırma/çıkarma ya da devlet memurluğundan çıkarma cezası almasıdır. Dolayısıyla, farklı disiplin kanunlarına tabi oldukları için TSK personeli ile Jandarma ve Sahil Güvenlik personelleri açısından disiplinsizlik nedeniyle uzman erbaş sözleşmesinin feshedilmesinde farklılıklar bulunmaktadır.
TSK Personeli Uzman Erbaşların Disiplinsizlik Nedeniyle Sözleşmelerinin FeshedilmesiTSK personeli, disiplin işlemleri açısından 6413 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanununa tabidir. Dolayısıyla, TSK personeli için disiplinsizlikten bahsedebilmek için, anılan kanunda yer alan disiplinsizlik fiillerinin işlenmiş olması gerekir.
TSK personeli uzman erbaşlar, 6413 sayılı TSK Disiplin Kanunu kapsamında disiplinsizlik teşkil eden fiillerinden dolayı;
- Son olarak verilen de dâhil olmak üzere, kararın kesinleştiği tarihten itibaren geriye doğru son bir yıl içinde toplamda otuz gün ve daha fazla oda hapsi veya hizmet yerini terk etmeme cezası alanların veya en son aldığı disiplin cezasından geriye doğru son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası alanların,
- Haklarında Kuvvet Komutanlığı Yüksek Disiplin Kurulu tarafından “Silahlı Kuvvetlerden Ayırma” cezası verilenlerin
sözleşmeleri feshedilerek ilişkileri kesilir.
Görüldüğü üzere, TSK personeli uzman erbaşın disiplinsizlik nedeniyle iki şekilde sözleşmesi feshedilebilmektedir.
- Birincisi, disiplinsizliği alışkanlık haline getirme olarak tanımlayabileceğimiz disiplin ceza sayısına veya oda hapsi/hizmet yerini terk etmeme cezasının miktarına göre sözleşmenin feshedilmesidir. Disiplinsizliğin alışkanlık hâline getirilmesi nedeniyle disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezasını düzenleyen 6413 Sayılı TSK Disiplin Kanununun 21’inci maddesi, uzman erbaşları kapsamadığından; uzman erbaşların bu kapsamdaki sözleşme fesih işlemleri, ceza puanına bağlı olarak değil, 3269 Sayılı Uzman Erbaş Kanununda yer alan ve yukarıda belirtilen disiplin ceza sayısına veya oda hapsi/hizmet yerini terk etmeme cezasının miktarına göre gerçekleştirilir.
- İkincisi ise, Uzman erbaşın 6413 sayılı Kanun’da yer alan ve silahlı kuvvetlerden ayırma cezasını gerektiren bir disiplinsizlik fiilini işlemesine bağlı olarak sözleşmenin feshedilmesidir.
“Son bir yıl içinde en az iki disiplin amirinden toplam sekiz defa veya daha fazla disiplin cezası alanların” disiplinsizlik nedeniyle sözleşmelerinin feshedileceğine ilişkin düzenlemede, disiplin cezalarından bir veya birkaçı disiplin kurulu tarafından verilmişse; bu cezalar da disiplin amirince verilen cezalar kapsamında dikkate alınmaktadır.
Disiplinsizlik nedeniyle sözleşmenin feshedilmesinde esas alınan tarih, son cezanın veya yüksek disiplin kurulunun verdiği “silahlı kuvvetlerden ayırma” cezasının kesinleştiği tarihtir, cezanın verildiği tarih değildir.
Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Personeli Uzman Erbaşların Disiplinsizlik Nedeniyle Sözleşmelerinin FeshedilmesiJandarma ve Sahil Güvenlik personeli, disiplin işlemleri açısından 7068 Sayılı Genel Kolluk Disiplin Hükümleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Kabul Edilmesine Dair Kanun tabidir. Dolayısıyla, Jandarma ve Sahil Güvenlik personeli için disiplinsizlikten bahsedebilmek için, 7068 sayılı Kanun’da yer alan disiplinsizlik fiillerinin işlenmiş olması gerekir.
Jandarma ve Sahil Güvenlik personeli uzman erbaşlar, 7068 sayılı kanun kapsamında disiplinsizlik teşkil eden fiillerinden dolayı;
- En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son bir yıl içinde yirmi disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam on iki defa veya daha fazla disiplin cezası alanların,
- En son alınan disiplin cezasının kesinleştiği tarihten geriye doğru son beş yıl içinde kırk disiplin cezası puanı veya en az iki farklı disiplin amirinden toplam yirmi beş defa veya daha fazla disiplin cezası alanların,
- “Meslekten Çıkarma” veya “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezası verilenlerin
sözleşmeleri feshedilerek ilişkileri kesilir.
Görüldüğü üzere, Jandarma ve Sahil Güvenlik personeli uzman erbaşın disiplinsizlik nedeniyle iki şekilde sözleşmesi feshedilebilmektedir.
- Birincisi, disiplinsizliği alışkanlık haline getirme olarak tanımlanan disiplin ceza puanına veya ceza sayısına bağlı olarak sözleşmenin feshedilmesidir. Disiplinsizliğin alışkanlık hâline getirilmesi nedeniyle disiplin ceza puanına bağlı olarak ayırma cezasını düzenleyen 7068 Sayılı Kanunun 12’nci maddesi, uzman erbaşları da kapsamaktadır. Dolayısıyla, TSK personeli uzman erbaşlardan farklı olarak, Jandarma ve Sahil Güvenlik personeli uzman erbaşlar açısından 3269 Sayılı Uzman Erbaş Kanununda yer alan hükümler yerine 7068 Sayılı Kanunda yer alan hükümler uygulanmaktadır.
- İkincisi ise, Uzman erbaşın 7068 sayılı Kanun’da yer alan ve “Meslekten Çıkarma” veya “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezasını gerektiren bir disiplinsizlik fiilini işlemesine bağlı olarak sözleşmenin feshedilmesidir.
“En az iki farklı disiplin amirinden son bir yıl içinde toplam on iki defa veya daha fazla, son beş yıl içinde toplam yirmi beş defa veya daha fazla disiplin cezası alanların” disiplinsizlik nedeniyle sözleşmelerinin feshedileceğine ilişkin düzenlemede, disiplin cezalarından bir veya birkaçı disiplin kurulu tarafından verilmişse; bu cezalar da disiplin amirince verilen cezalar kapsamında dikkate alınmaktadır.
Disiplinsizlik nedeniyle sözleşmenin feshedilmesinde esas alınan tarih, son cezanın veya “Meslekten Çıkarma” veya “Devlet Memurluğundan Çıkarma” cezasının kesinleştiği tarihtir, cezanın verildiği tarih değildir.
Disiplin ceza puanına veya ceza sayısına bağlı olarak sözleşme feshetme yetkisi, meslekten çıkarmaya yetkili disiplin kurulundadır. Birlik Komutanlığı ya da sözleşme yapmaya yetkili komutanlık sözleşmeyi doğrudan feshedemez.
“Disiplinsizlik Nedeniyle Sözleşmesi Feshedilen Uzman Erbaşa İkramiye Verilir mi? Özlük Hakları Nelerdir?Disiplinsizlik, kusura dayalı fesih gerekçelerindendir. Bu nedenle sözleşmesi feshedilen uzman erbaşın özlük hakları olumsuz etkilenir. Bu kapsamda;
- İkramiye ödenmez.
- Er olarak terhis edilir.
- Kimlikleri geri alınır.
- Zati tabancaları zapt edilir. Altı ay içinde silahını devredebilir.
Disiplinsizlik, kusura dayalı fesih gerekçelerinden biri olduğu için bu sebeple sözleşmesi feshedilen uzman erbaş, birçok özlük hakkından mahrum kalmaktadır. Mahkemeler, disiplinsizlik nedeniyle sözleşmenin feshedilmesine ilişkin davalarda, sözleşmenin feshedilmesine neden olan tüm disiplin cezalarını, mevzuata ve hukuki ilkelere uygunluk açısından incelemektedirler. İdare, disiplin cezası tesis ederken; disiplin soruşturma süreçleri, soruşturma usulü, zamanaşımı, ceza vermeye yetkili disiplin amiri/kurulu, disiplin cezasını gerektiren fiillerin ve disiplin cezalarının niteliği, takdir hakkının kullanılması, eylemin hangi disiplinsizlik fiiline tekabül ettiği, savunma hakkının kullandırılması, itiraz, cezanın kesinleşmesi gibi konularda hatalar ve eksiklikler yapabilmektedir. Bu hata ve eksikler, mahkemeler tarafından yapılan incelemelerde tespit edildiğinde, disiplin cezasının iptaline ve dolayısıyla meslekten çıkarma cezasının ve sözleşmenin feshi işleminin iptaline neden olmaktadır. Bu nedenle, disiplinsizlik gerekçesiyle sözleşme fesih işlemiyle karşı karşıya kalan uzman erbaşın, hak kaybı yaşamamak ve süreci hukuki açıdan doğru yönetmek adına bir idare hukuku avukatından destek alması büyük önem taşımaktadır.
İLGİLİ MAKALELER:
İLGİLİ EMSAL KARARLAR:
30 Günden Fazla Hapis Cezası Alması Nedeniyle Sözleşmesi Feshedilen Uzman Erbaş Hakkında Emsal Karar
